İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların sağlık ve güvenliğini koruma adına işyerlerinde belirli kurullar ve birimler oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır. Bu kurullar ve birimler, işyerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının oluşturulmasını, çalışanların sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasını ve işyeri içindeki çeşitli süreçlerin düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla faaliyet göstermektedir. Aşağıda, işyerlerinde oluşturulması zorunlu olan başlıca kurullar ve birimler ele alınmıştır:

1. Emzirme Odası ve Çocuk Bakım Yurdu

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 16.08.2013 tarihli "Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik" kapsamında, işyerlerinde belirli sayıda kadın çalışan bulunması durumunda emzirme odası ve çocuk bakım yurtları kurulması zorunludur.

İşveren Yükümlülükleri:

• 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, çocuklarını emzirmeleri için 250 metreden uzak olmayan bir emzirme odası kurulmalıdır.
• 150'den fazla kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaş arası çocukların bakımı ve eğitimi için bir çocuk bakım yurdu kurulması gerekmektedir. Bu yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa, işveren taşıma hizmeti sağlamakla yükümlüdür.

Kimler Faydalanabilir?

• Çalışan kadınların bir yaşından küçük çocukları ile, annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş erkek çalışanların çocukları bu odalardan ve yurtlardan faydalanabilir.

Personel Gereksinimleri:

• Emzirme odaları ve çocuk bakım yurtlarında çalışacak olan personel, çocuk gelişimi ve eğitimi, okul öncesi eğitim, psikoloji gibi alanlarda eğitim almış kişilerden seçilmelidir. Ayrıca sağlık personeli de çocukların sağlık kontrollerinden sorumludur.

2. Disiplin Kurulu

Disiplin kurulu, işyerindeki disiplin işlemlerinin yürütülmesi için oluşturulabilecek bir kuruldur. Yasal olarak zorunlu olmasa da toplu iş sözleşmelerinde yer alması durumunda kurulun oluşturulması gerekmektedir.

İşlevi:

• Disiplin kurulu, çalışanların iş sözleşmelerinin sona erdirilmesi veya disiplin cezalarının uygulanmasında karar verir. Bu kurul, işverenin cezai işlemlerini denetleyerek kararların hakkaniyetli bir şekilde alınmasını sağlar.

Kurulun Yapısı:

• İşyerinin disiplin yönetmeliğine göre kurulun üyeleri belirlenir. Çalışan temsilcilerinin eşit oranda yer alması sağlanmalı ve seçimler işçiler tarafından yapılmalıdır.

3. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi (İSGB)

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin etkin şekilde sunulabilmesi için işyerlerinde oluşturulması zorunlu olan birimdir. Bu birimler, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerine karşı korunmasını sağlamak amacıyla faaliyet gösterir.

Kuruluş ve Yöneticilik:

• İSGB, en az bir işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanından oluşur. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, işyerinin tehlike sınıfına göre görevlendirilir.
• İSGB’de acil müdahale odası, iş güvenliği uzmanı odası ve muayene odası bulunması gereklidir.

İSGB’nin Görevleri:

• İşyerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yapılan önleyici faaliyetleri yönetir.
• Çalışanların sağlık kontrollerini yapar ve acil durum planlarını hazırlar.
• İşyerinde kaza ve meslek hastalıklarını önlemek için çalışmalar yapar.

Sağlık Hizmetleri:

• 50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı için en az 8 metrekarelik bir oda tahsis edilmelidir.
• 50’den az çalışanı olan işyerlerinde de, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin etkin sağlanabilmesi için uygun bir yer temin edilmelidir.

4. Değerlendirme Kurulu

"Yüzdelerden Toplanan Paraların İşçilere Dağıtılması Hakkında Yönetmelik"e göre, işyerlerinde çalışanlara ücret ödemesi yapılırken bir değerlendirme kurulu oluşturulması zorunludur.

Kurulun Yapısı:

• Kurul, işveren veya temsilcisinin başkanlığında, sendika temsilcisi ve en kıdemli birim amirinden oluşur. Eğer işyerinde toplu iş sözleşmesi yoksa, işçiler kendi aralarında seçtikleri temsilcileri ile kurula katılır.
• İşçi temsilcilerinin seçimi, işyerindeki diğer çalışanlar tarafından yapılır ve seçilen temsilciler kurula katılır.

İşlevi:

• Çalışanların hizmet süreleri ve başarı durumları, bu kurul tarafından değerlendirilir.
• Kararların şeffaf ve hakkaniyetli alınmasını sağlar.

5. Yıllık İzin Kurulu

Oluşumu:
İşçi sayısı 100'den fazla olan işyerlerinde, işverenin bir temsilcisi ve işçilerin seçtiği iki temsilci olmak üzere 3 kişiden oluşan bir izin kurulu kurulur. Kurul, izin taleplerini toplayarak izin çizelgelerini hazırlar ve işverenin onayına sunar. Sendika temsilcisi olmayan işyerlerinde, işçiler kendi aralarından temsilci seçer.

Görev ve Yetkileri:

• Yıllık izin taleplerini değerlendirir ve izin çizelgelerini hazırlar.
• Çalışanların yıllık izin haklarıyla ilgili şikayetleri dinler ve değerlendirir.
• Yıllık izinlerin daha verimli geçirilmesi için önerilerde bulunur.

Toplantılar ve Karar Alınması:
İzin kurulu, yıllık izin çizelgelerinin hazırlanması için düzenli olarak toplanır ve alınan kararlar yazılı olarak kaydedilir. 100'den az çalışanı olan işyerlerinde, izin işlemleri işveren vekili veya seçilen bir temsilci tarafından yapılır.